Η νόσος του Scheuermann περιγράφηκε πρώτη φορά από τον Holger Scheuermann το 1920, αναφέροντας πως αποτελεί μία πάθηση που θα μπορούσε κλινικά και ακτινολογικά να διαχωρίσει την κύφωση σε λειτουργική (λόγω κακής στάσης) και σε οργανική ή τύπου Scheuermann. Στην κύφωση τύπου Scheuermann παρατηρείται μια αναπτυξιακή δυσμορφία των σπονδύλων, κατά την οποία η πρόσθια επιφάνεια του σώματος του σπονδύλου αναπτύσσεται λιγότερο από την οπίσθια, με συνέπεια οι σπόνδυλοι να αποκτούν ένα σφηνοειδές σχήμα. Η κύφωση Scheuermann συνιστά τον συνηθέστερο τύπο κύφωσης, ενώ είναι και η δεύτερη πιο συχνή πάθηση της σπονδυλικής στήλης, μετά την Εφηβική Ιδιοπαθή Σκολίωση. Εμφανίζεται σε ποσοστό 0,4 – 8,3%, κυρίως στις ηλικίες μεταξύ 12 και 15 ετών, όπου είναι η περίοδος ραγδαίας οστικής ανάπτυξης, με λίγο μεγαλύτερη αναλογία σε αγόρια (2:1).
Η διάγνωση της κύφωσης τύπου Scheuermann γίνεται κλινικά και ακτινολογικά.
Κατά τον κλινικό έλεγχο παρατηρούνται:
- Χαλαρή εικόνα στάσης, με τους ώμους να πέφτουν εμπρός και σε έσω στροφή
- Δυσκαμψία της σπονδυλικής στήλης
- Εμφανής ύβος στην πλάτη κατά το τεστ επίκυψης (Adam’s test)
- Αδυναμία ενεργητικής έκτασης της πλάτης κατά το τεστ επίκυψης
- Συχνή απώλεια ελαστικότητας στους οπίσθιους μηριαίους μύες
- Συνήθως αύξηση της λόρδωσης στην μέση και προτεταμένη θέση κεφαλής (head protraction)
- Πόνος υπάρχει σε ποσοστό 20%-60%
Κατά τον ακτινολογικό έλεγχο παρατηρούνται:
- Γωνία Cobb > 45 μοίρες, η μέτρηση γίνεται από τον Θ3 έως τον Θ12 σπόνδυλο (κάποιες φορές πάντως μπορεί να υπάρχει Scheuermann και με γωνία <45 μοίρες)
- Σφηνοειδής παραμόρφωση τουλάχιστον 3 συνεχόμενων σπονδύλων. Η σφηνοειδής παραμόρφωση των σπονδύλων θα πρέπει να είναι το λιγότερο 5 μοίρες για τον καθένα
- Αλλοιώσεις στις άνω και κάτω επιφάνειες των σπονδυλικών σωμάτων (irregular end-plates)
- Schmorl nodes (Όζοι του Scmorl). Οι όζοι του Schmorl είναι το αποτέλεσμα της διείσδυσης του πηκτοειδή πυρήνα στο σπογγώδες σπονδυλικό σώμα
- Ορατό στένεμα των μεσοσπονδυλίων διαστημάτων
Η διαφορική διάγνωση της κύφωσης τύπου Scheuermann από την λειτουργική κύφωση, που αποτελεί καθαρά μυϊκό πρόβλημα και οφείλεται στην κακή στάση, είναι υψίστης σημασίας για τον καταρτισμό του κατάλληλου θεραπευτικού προγράμματος και γίνεται κλινικά και ακτινολογικά. Στην λειτουργική κύφωση η γωνία Cobb μπορεί να είναι μεγαλύτερη από 45 μοίρες, όμως δεν υπάρχει σφηνοειδής παραμόρφωση των σπονδύλων και όζοι του Schmorl, ενώ κλινικά δεν υπάρχει η χαρακτηριστική δυσκαμψία της σπονδυλικής στήλης που συναντάται στην κύφωση τύπου Scheuermann.
Υπάρχουν τρεις τύπου κύφωσης τύπου Scheuermann:
- Η θωρακική κύφωση (Type I), κατά την οποία ο κορυφαίος σπόνδυλος (Apex vertebra) συνήθως είναι μεταξύ Θ7 και Θ9 σπονδύλου. Αυτός είναι ο συντριπτικά συνηθέστερος τύπος κύφωσης Scheuermann.
- Η θωρακοοσφυϊκή κύφωση (Type II), κατά την οποία ο κορυφαίος σπόνδυλος συνήθως είναι μεταξύ Θ10 και Θ12 σπονδύλου.
- Η οσφυϊκή κύφωση, όταν οι παραμορφωμένοι σπόνδυλοι και οι όζοι του Schmorl εμφανίζονται στους οσφυϊκούς σπονδύλους.
Αντιμετώπιση
Η αντιμετώπιση της κύφωσης τύπου Scheuermann είναι ως επί το πλείστον συντηρητική, με την χρήση κηδεμόνα και ειδικών ασκήσεων για την κύφωση. Σε αντίθεση με την σκολίωση, όπυ η φυσική εξέλιξη τηα πάθησης έχει μελετηθεί διεξοδικά, η φυσική εξέλιξη της κύφωσης τύπου Scheuermann είναι απροσδιόριστη και δεν υπάρχουν ερευνητικά δεδομένα που να επιτρέπουν την πρόγνωση της εξέλιξης της. Εντούτοις, στους κύκλους των διεθνών επιστημονικών κοινοτήτων ο θεραπευτικός ρόλος του κηδεμόνα είναι αναμφισβήτητος. Η Scoliosis Research Society (SRS) στις οδηγίες της για την θεραπεία της κύφωσης τύπου Scheuermann αναφέρει ρητά πως ο κηδεμόνας πρέπει να εφαρμόζεται μόνο σε παιδιά με γωνία Cobb 55 – 80 μοίρες και όταν το παιδί δεν έχει ολοκληρώσει ακόμα την οστική του ανάπτυξη, δηλαδή σε στάδιο ανάπτυξης Risser 0-3. Σε κάποιες περιπτώσεις που έχει γίνει έγκαιρη διάγνωση και η γωνία της κύφωσης δεν έχει μεγαλώσει αρκετά και δεν υπάρχει σημαντική δυσκαμψία, ένα πρόγραμμα Ειδικών Ασκήσεων για την Κύφωση ίσως να είναι αρκετό να μην χρειαστεί η εφαρμογή κηδεμόνα. Το ωράριο εφαρμογής του κηδεμόνα μπορεί να ποικίλλει από 16 έως 22 ώρες την ημέρα. Ο μέσος χρόνος εφαρμογής του κηδεμόνα είναι περίπου 2 χρόνια, ενώ πρέπει να αφαιρείται μειώνοντας σταδιακά το ωράριο, κατά το στάδιο του απογαλακτισμού από τον κηδεμόνα (brace weaning phase).
Ο κηδεμόνας αποσκοπεί στην διόρθωση της σφηνοειδούς παραμόρφωσης των σπονδύλων και στο άνοιγμα των μεσοσπονδυλίων διαστημάτων, όσο το παιδί είναι ακόμα στην ανάπτυξη. Σε αντίθεση με την Εφηβική Ιδιοπαθή Σκολίωση, που η διατήρηση του διορθωτικού αποτελέσματος του κηδεμόνα παραμένει σε αμφισβήτηση, οι έρευνες έχουν δείξει πως το θεραπευτικό αποτέλεσμα του κηδεμόνα στην κύφωση τύπου Scheuermann φαίνεται να διατηρείται, παρότι ενδέχεται να προκληθεί μια ελαφριά επιδείνωση το πρώτο διάστημα αφαίρεσης του κηδεμόνα. Σύμφωνα με τις διεθνείς επιστημονικές κοινότητες SRS και SOSORT, η εφαρμογή ενός κηδεμόνα πάντα πρέπει να συνοδεύεται από ειδικές ασκήσεις για την κύφωση. Μάλιστα οι επιστήμονες της SOSORT προτείνουν οι ειδικές ασκήσεις για την κύφωση να προηγούνται της αρχικής εφαρμογής του κηδεμόνα, με σκοπό να βελτιώσουν την ελαστικότητα της σπονδυλικής στήλης και να συνδράμουν στο διορθωτικό αποτέλεσμα του κηδεμόνα. Σε έντονη δυσκαμψία της σπονδυλικής στήλης η εφαρμογή κηδεμόνα χωρίς Ειδικές Ασκήσεις για την Κύφωση δεν θα έχει κανένα αποτέλεσμα, καθώς δεν θα επιτυγχάνεται κάποια διόρθωση από την πίεση του κηδεμόνα.
Σημαντικός προγνωστικός παράγοντας για το θεραπευτικό αποτέλεσμα είναι η ικανοποιητική διόρθωση την ώρα που το παιδί φοράει τον κηδεμόνα (in-brace correction), η οποία θα πρέπει να είναι minimum 15 -20 μοίρες . Επίσης, αυτονόητο είναι πως καθοριστική σημασία έχει και η συνέπεια με την οποία το παιδί φοράει τον κηδεμόνα και εκτελεί το πρόγραμμα των ειδικών ασκήσεων.
Οι ειδικές ασκήσεις για την κύφωση πρέπει να βασίζονται στην ενεργητική επιμήκυνση της σπονδυλικής στήλης, στην αυτοδιόρθωση της στάσης, στην μυϊκή ενδυνάμωση σε θέση διόρθωσης, στην διάταση των βραχυμένων δομών του μυοσκελετικού συστήματος και στην εκπαίδευση διατήρησης των διορθώσεων στις καθημερινές δραστηριότητες του παιδιού. Σε αντίθεση με την λειτουργική κύφωση, όπου η κλασσική γυμναστική με κοιλιακούς και ραχιαίους μπορούν να φανούν χρήσιμες, στην κύφωση τύπου Scheurmann δεν βοηθούν, καθώς απαιτούνται πιο ειδικές και δυναμικές ασκήσεις για την αντιμετώπιση της δυσκαμψίας που συνυπάρχει. Η μέθοδος Schroth και η μέθοδος SEAS περιλαμβάνουν όλα τα παραπάνω στοιχεία, στα οποία πρέπει να βασίζονται οι ειδικές ασκήσεις για την κύφωση τύπου Scheuermann. Δεν υπάρχει κάποια αθλητική δραστηριότητα, η οποία να μπορεί να υποκαταστήσει τον ρόλο των ειδικών ασκήσεων για την κύφωση. Εντούτοις, τα παιδιά ενθαρρύνονται για συμμετοχή σε όποιο άθλημα επιθυμούν για τα γενικότερα οφέλη της άθλησης. Απλώς, στην περίπτωση εφαρμογής κηδεμόνα θα πρέπει να αποφεύγονται αθλήματα που έχουν σωματική επαφή (contact sports).
Η θωρακοοσφυϊκή και η οσφυϊκή κύφωση τύπου Scheuermann, οι οποίες ελάχιστα έχουν μελετηθεί ερευνητικά, απαιτούν διαφορετική αντιμετώπιση από την θωρακική κύφωση. Θα πρέπει να εφαρμοστεί άλλος ειδικός τύπος κηδεμόνα και το πρόγραμμα των ειδικών ασκήσεων θα πρέπει να στοχεύει επιπλέον στην βελτίωση της οσφυϊκής λόρδωσης και στην διατήρηση της λειτουργικότητας και σταθερότητας της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης. Έχει αποδειχτεί πως η απώλεια της φυσιολογικής λόρδωσης στην μέση σχετίζεται άμεσα με τον χρόνιο πόνο στην μέση, αποτελώντας μία από τις συχνές αιτίες εμφάνισης του πόνου.
Η χειρουργική αντιμετώπιση της κύφωσης τύπου Scheuermann πλέον χρησιμοποιείται πολύ σπάνια και μόνο όταν η σωστή συντηρητική θεραπεία έχει αποτύχει ή όταν ο ασθενής δεν συνεργάζεται με την θεραπεία με τον κηδεμόνα. Σε αυτό έχουν βοηθήσει τα πολύ καλά και μόνιμα διορθωτικά αποτελέσματα με την κατάλληλη συντηρητική θεραπεία (συνδυασμός κηδεμόνα και ειδικών ασκήσεων). Τα άτομα που τελικά οδηγούνται στο χειρουργείο είναι με κυφώσεις άνω των 80 μοιρών και σημαντικό πόνο.
Η συνηθέστερη τεχνική που χρησιμοποιείται είναι η οπίσθια σπονδυλοδεσία (spinal fusion). Σε περιπτώσεις που υπάρχει πολύ έντονη δυσκαμψία εφαρμόζεται η οπίσθια οστεοτομία Smith-Peterson, κατά την οποία αφαιρούνται οι οπίσθιες ζυγοαποφυσιακές αρθρώσεις (facet joints) για να διευκολύνουν την έκταση της σπονδυλικής στήλης. Η διόρθωση της κυφωτικής γωνίας μετά το χειρουργείο είναι αρκετά ικανοποιητική, όμως το δέσιμο της σπονδυλικής στήλης περιορίζει πολύ την κινητικότητα της, οι μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επιπλοκές είναι αρκετές, ενώ ο πόνος ενδέχεται να μην εξαφανιστεί. Πλέον εφαρμόζονται τεχνικές με συνδυασμό πρόσθιας και οπίσθιας προσπέλασης, φανερώνοντας λιγότερες επιπλοκές, όμως η απόφαση λαμβάνεται από τον γιατρό μετά τον λεπτομερή προεγχειρητικό έλεγχο του ασθενούς.
Σε κάποιες περιπτώσεις, όταν δεν υπάρχει ξεκάθαρα κύφωση Scheuermann, οι Ειδικές Ασκήσεις με τις μεθόδους Schroth και SEAS μπορούν να είναι αποτελεσματικές στον περιορισμό της επιδείνωσης ή ακόμα και στην βελτίωση της κύφωσης, ακόμα και χωρίς την εφαρμογή κηδεμόνα.
Δείτε εδώ τα αποτελέσματα μας για την θεραπεία της κύφωσης
Η Schroth Scoliosis & Spine Clinic είναι ένα εξειδικευμένο κέντρο αντιμετώπισης των παθήσεων της σπονδυλικής στήλης, στο οποίο θα γίνει η διάγνωση της κύφωσης, η μέτρηση της γωνίας ακτινολογικά, λεπτομερής κλινικός έλεγχος και θα σας προταθεί η κατάλληλη θεραπευτική αντιμετώπιση για την περίπτωση σας. Το πρόγραμμα των Ειδικών Ασκήσεων για την Κύφωση είναι εξατομικευμένο, ανάλογα με τις ανάγκες, την ηλικία και τις δυνατότητες του κάθε ατόμου, οπότε μπορούν να ωφεληθούν άτομα όλων των ηλικιών. Οι μέθοδοι Schroth και SEAS που εφαρμόζονται στην κλινική είναι επιστημονικά τεκμηριωμένες και πολλές έρευνες έχουν αποδείξει την αποτελεσματικότητα τους. Στην Schroth Scoliosis & Spine Clinic εξασφαλίζετε επίσης την κατάλληλη παρακολούθηση της προόδου της θεραπείας σας, με μια σειρά κλινικών μετρήσεων που πραγματοποιούνται ανά τακτά διαστήματα, έτσι ώστε να γνωρίζετε την αποτελεσματικότητα της αντιμετώπισης για την κύφωση. Οι συνεδρίες πραγματποιούνται ατομικά ή σε μικρά γκρουπ, πάντα υπό την επίβλεψη του Εξειδικευμένου Φυσικοθεραπευτή.
Η κλινική, μέσα από επαγγελματικές συνεργασίες, σας παρέχει την δυνατότητα μέτρησης της κυφωτικής γωνίας χωρίς ακτινογραφία (αποφεύγοντας έτσι την ανεπιθύμητη έκθεση στις ακτινοβολίες), όπως με το σύστημα Formetric 4D, που κάνει επιφανειακή τοπογραφία του σώματος και δίνει με ακρίβεια πολλαπλές μετρήσεις, οι οποίες αξιολογούνται από τον Εξειδικευμένο Φυσικοθεραπευτή Νίκο Καραβίδα, για να διαπιστωθεί η θετική ή αρνητική έκβαση της θεραπείας σας.
Προτεινόμενα σχετικά άρθρα:
Βιβλιογραφία:
- Sorensen KH. 1964. Scheuermann’s Juvenile Kyphosis: Clinical Appearances, Radiography, Aetiology and Prognosis. Copenhagen: Munksgaard.
- Zaina F1, Atanasio S, Ferraro C, Fusco C, Negrini A, Romano M, Negrini S. Review of rehabilitation and orthopedic conservative approach to sagittal plane diseases during growth: hyperkyphosis, junctional kyphosis, and Scheuermann disease. Eur J Phys Rehabil Med. 2009 Dec;45(4):595-60.
- De Mauroy et al, 7th SOSORT consensus paper: conservative treatment of idiopathic & Scheuermann’s kyphosis. Scoliosis 2010, 5:9
- Papagelopoulos et al, Current concepts in Scheuermann’s Kyphosis. Orthopedics. 2008 Jan;31(1):52-8
- Weiss H, Turnbull D. 2010. Kyphosis (Physical and technical rehabilitation of patients with Scheuermann’s disease and kyphosis). In: JH Stone, M Blouin, editors. International Encyclopedia of Rehabilitation. Available online: https://cirrie.buffalo.edu/encyclopedia/en/article/125/
- www.srs.org
- www.schrothmethod.com
- https://www.schroth-barcelonainstitute.com/
- https://www.srs.org/patient_and_family/kyphosis/developmental_kyphosis/surgical_treatment.htm
- Liu N , Guo X, Chen Z, Qi Q, Li W, Guo Z, Zeng Y, Sun C, Liu Z. Radiological signs of Scheuermann disease and low back pain: retrospective categorization of 188 hospital staff members with 6-year follow-up. Spine (Phila Pa 1976). 2014 Sep 15;39(20):1666-75