Η σκολίωση είναι μία πάθηση, η οποία εκτός της σπονδυλικής στήλης επιφέρει αλλαγές και σε άλλα τμήματα του ανθρωπίνου σώματος, όπως η θέση της λεκάνης. Συνήθως η λεκάνη μετατοπίζεται αντίθετα από το κύριο κύρτωμα της σπονδυλικής στήλης. Υπάρχει περίπτωση όμως να μένει συμμετρική, κυρίως όταν πρόκειται για διπλή σκολίωση (σε σχήμα S), όπου το ένα κύρτωμα εξισορροπεί το άλλο αφήνοντας ανεπηρέαστη την λεκάνη.
Η σκολίωση αποτελεί μια τρισδιάστατη παραμόρφωση, η οποία επηρεάζει και το οβελιαίο ή προσθιοπίσθιο επίπεδο (sagittal plane), δηλαδή την κύφωση στον θώρακα και την λόρδωση στην μέση. Έρευνες έχουν δείξει πως η αξιολόγηση του οβελιαίου επιπέδου πρέπει να περιλαμβάνει συγκεκριμένες παραμέτρους της λεκάνης, οι οποίες αναλύονται παρακάτω.
- Sagittal Vertical Axis (SVA) : ορίζεται ως η απόσταση μεταξύ της κατακόρυφης γραμμής από τον Α7 σπόνδυλο και της οπίσθιας άνω γωνίας του Ι1 σπονδύλου. Για πολλά χρόνια η αξιολόγηση του οβελιαίου επιπέδου (sagittal plane) γινόταν από το SVA, όμως πλέον έχουν προστεθεί ακόμα περισσότερες παράμετροι.
- Pelvic Incidence (PI) : ορίζεται ως η γωνία μεταξύ της κάθετης γραμμής από το κέντρο του άνω τμήματος του ιερού οστού (sacral plate) και της γραμμής που ενώνει το sacral plate με τον άξονα των μηριαίων κεφαλών. Αποτελεί ανατομική παράμετρο, καθώς είναι ξεχωριστή για τον καθένα και δεν επηρεάζεται από την θέση της λεκάνης. Προσδιορίζει την ευθυγράμμιση της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης (ΟΜΣΣ). Οι έρευνες έχουν δείξει πως μικρή τιμή της PI σχετίζεται με μειωμένη λόρδωση στην ΟΜΣΣ, ενώ μεγάλη τιμή της PI σχετίζεται με αυξημένη λόρδωση.
- Pelvic tilt (PT) : ορίζεται ως η γωνία μεταξύ της γραμμής που συνδέει το μέσον του άνω τμήματος του ιερού οστού (sacral plate) με τον άξονα των μηριαίων κεφαλών, και του κατακόρυφου άξονα. Μετράει την κλίση της λεκάνης προς τα εμπρός ή πίσω.
- Sacral Slope (SS) : Ορίζεται ως η γωνία μεταξύ του άνω άκρου του ιερού οστού (I1 σπονδύλου) και του οριζόντιου άξονα. Μετράει την οβελιαία κλίση του ιερού οστού.
- Τ1 – SpinoPelvic Inclination (T1-SPi) : Ορίζεται ως η γωνία μεταξύ του κατακόρυφου άξονα που περνάει από το κέντρο της μηριαίας κεφαλής και της γραμμής που ενώνει το κέντρο του Θ1 σπονδύλου με το κέντρο της μηριαίας κεφαλής. Οι Lafage et al απέδειξαν πως η μέτρηση T1-SPi έχει την πιο υψηλή συσχέτιση με την ποιότητα ζωής των ασθενών όπως αυτή μετράται από ειδικά ερωτηματολόγια.
- Τ1 Pelvic angle (TPA) : Ορίζεται ως το σύνολο της T1-SPi και της PT (TPA=T1-SPi+PT). Είναι χρήσιμη γιατί μετράει και δίνει πληροφορίες και για την αλλαγή
στον οβελιαίο άξονα και για την κλίση της λεκάνης.
στον οβελιαίο άξονα και για την κλίση της λεκάνης.
Από τις παραμέτρους της λεκάνης προκύπτει και η γεωμετρική σχέση
Pelvic Incidence = Pelvic Tilt + Sacral Slope (PI=PT+SS)
Οι φυσιολογικές τιμές για τις παραμέτρους της λεκάνης είναι:
- SVA 0-50 mm
- PI 52 +/- 10 μοίρες
- PT 13 +/- 7 μοίρες
- SS 39 +/- 9 μοίρες
- T1-Tilt -9 έως +7 μοίρες
Οι παράμετροι της λεκάνης, όπως περιγράφηκαν παραπάνω πρέπει να αξιολογούνται κατά την διάγνωση και την θεραπεία της σκολίωσης, καθώς περιγράφουν με ακρίβεια το οβελιαίο επίπεδο (sagittal plane) και την σχέση σπονδυλικής στήλης και λεκάνης. Είναι άκρως σημαντικό να λαμβάνονται υπόψιν στον σχεδιασμό του κατάλληλου διορθωτικού κηδεμόνα, όπως και στην περίπτωση της σπονδυλοδεσίας, καθώς οι έρευνες έχουν δείξει πως υπάρχει σημαντική συσχέτιση των τιμών τους (ειδικότερα των T1-SPi, SVA και PT) με την ποιότητα ζωής των ασθενών που πάσχουν από σκολίωση.
Βιβλιογραφία:
- Protopsaltis et al. The T1 Pelvic Angle, a Novel Radiographic Measure of Global Sagittal Deformity, Accounts for Both Spinal Inclination and Pelvic Tilt and Correlates with Health-Related Quality of Life. J Bone Joint Surg Am, 2014 Oct 01;96(19):1631-1640. https://dx.doi.org/10.2106/JBJS.M.01459
- SRS – Critical Concepts in Adult Deformity Surgery, https://www.srs.org/professionals/meetings/am09/critical_concepts_course.pdf
- Glassman SD et al. The impact of positive sagittal balance in adult spinal deformity. Spine (Phila Pa 1976). 2005 Sep 15;30(18):2024-9.
- Lafage V et al. Pelvic tilt and truncal inclination: two key radiographic parameters in the setting of adults with spinal deformity. Spine (Phila Pa 1976). 2009 Aug 1;34(17):E599-606.
- Le Huec JC et al, Pelvic parameters: origin and significance. Eur Spine J. 2011 Sep; 20(Suppl 5): 564–571.