Η παιδική σκολίωση αναφέρεται στις σκολιώσεις που εμφανίζονται στην ηλικία των 4 έως 10 ετών του παιδιού. Αυτή η κατηγορία αποτελεί σχεδόν το 10-15% του συνόλου της ιδιοπαθούς σκολίωσης στα παιδιά, εμφανίζεται συχνότερα σε κορίτσια και ως επί το πλείστον εμφανίζεται σαν δεξιά θωρακική σκολίωση. Η βασική της διαφορά με την νηπιακή σκολίωση είναι πως αυτή η κατηγορία ιδιοπαθούς σκολίωσης παρουσιάζει πολύ υψηλή πιθανότητα να επιδεινωθεί στο μέλλον. Θα πρέπει αρχικά να γίνει διαχωρισμός της Παιδικής Ιδιοπαθούς Σκολίωσης από την Εφηβική Ιδιοπαθή Σκολίωση. Ο διαχωρισμός δεν γίνεται μόνο με βάση την ηλικία, αλλά με βάση την στιγμή που η σκολίωση επιδεινώνεται. Δηλαδή, μπορεί να γίνει διάγνωση μιας σκολίωσης στα 8 έτη, όμως αυτή η σκολίωση να οδηγηθεί σε επιδείνωση στην εφηβεία και να μένει σταθερή μέχρι τα 10-11 έτη, καθώς εκείνη την περίοδο η φάση της ανάπτυξης του παιδιού δεν είναι ραγδαία, όπως μερικά χρόνια αργότερα. Αυτές οι σκολιώσεις έχουν θεωρητικά καλύτερη πρόγνωση από εκείνες που πηγαίνουν σε καταγεγραμμένη επιδείνωση πριν τα 10 έτη.Το 70% των περιπτώσεων αναμένεται να χρειαστούν θεραπεία. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως σε ποσοστό 18-25% συνυπάρχει και κάποια νευρολογική ανωμαλία, με κυρίαρχες την συριγγομυελία και το σύνδρομο Arnold-Chiari. Η διάγνωση σε αυτές τις περιπτώσεις γίνεται με MRI και το παιδί πρέπει να παραπέμπεται σε ειδικό νευροχειρουργό.
Αντιμετώπιση
Οι παιδικές σκολιώσεις που στην πρώτη διάγνωση είναι μέχρι 20 μοίρες απλώς παρακολουθούνται ανά περίπου 4-6 μήνες για να διαπιστωθεί τυχόν επιδείνωση τους, ώστε να ξεκινήσει η θεραπεία τους. Στις περιπτώσεις που φαίνεται να υπάρχει δυναμικό εξέλιξης της σκολίωσης, προτείνεται η έναρξη ενός προσαρμοσμένου προγράμματος Ειδικών Ασκήσεων για την Σκολίωση (PSSE), από Εξειδικευμένο Φυσικοθεραπευτή. Φυσικά, το πρόγραμμα είναι απλουστευμένο, ώστε να μπορεί να εφαρμοστεί από τα παιδιά αυτών των ηλικιών. Κάποιες φορές το πρόγραμμα των Ειδικών Ασκήσεων για την Σκολιωση (PSSE) είναι αρκετό να περιορίσει την επιδείνωση της σκολίωσης είτε μέχρι την εφηβεία (όπου μπορεί να χρειαστεί κηδεμόνας), είτε ακόμα και μέχρι το τέλος της ανάπτυξης.
Αν σε ένα κύρτωμα παρατηρηθεί επιδείνωση σε σημαντικό βαθμό ή αν η γωνία της σκολίωσης κατά την διάγνωση ξεπερνάει τις 25 μοίρες τότε πρέπει να ξεκινήσει άμεσα η συντηρητική θεραπεία, δηλαδή η χρήση κηδεμόνα. Βέβαια, για την επιλογή εφαρμογής κηδεμόνα εξετάζονται κι άλλες παράμετροι, όπως η στροφή των σπονδύλων, ο τύπος του κυρτώματος, η ηλικία, οι ασυμμετρίες του σώματος κ.α. Η μέτρηση της γωνίας Cobb εξαρτάται από την θέση που είχε το παιδί την ώρα της ακτινογραφίας, αλλά υπάρχει και ένα περιθώριο λάθους μέχρι +/- 5 μοίρες που είναι αποδεκτό. Συνεπώς δεν θα πρέπει να εξετάζεται μόνο η ακτινογραφία. Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις, όταν υπάρχει πολύ δύσκαμπτη σπονδυλική στήλη, αντί του κηδεμόνα ενδεχομένως να προτιμηθεί ο γύψος (plaster cast), ο οποίος όπως και στις νηπιακές σκολιώσεις τοποθετείται υπό γενική αναισθησία και αλλάζει ανά 3-4 μήνες.
Το ωράριο εφαρμογής του κηδεμόνα επίσης ποικίλλει αναλόγως την περίπτωση. Υπάρχουν περιπτώσεις που ακόμα και ένα νυχτερινό ωράριο κηδεμόνα σε συνδυασμό με ένα πρόγραμμα Ειδικών Ασκήσεων για την Σκολίωση (PSSE) μπορεί να περιορίσει την επιδείνωση της σκολίωσης. Σε πιο δύσκολες περιπτώσεις μπορεί να απαιτείται part-time εφαρμογή κηδεμόνα (μέχρι 16 ώρες την ημέρα) ή full-time εφαρμογή κηδεμόνα (20-22 ώρες την ημέρα). Αν το αποτέλεσμα είναι καλό και η σοβαρότητα του κυρτώματος ελαττώνεται, το ωράριο του κηδεμόνα μειώνεται και αυτό ανάλογα (good responders). Σε κάποιες περιπτώσεις μεγάλης βελτίωσης της σκολίωσης, η θεραπεία με τον κηδεμόνα μπορεί να διακοπεί ακόμα και για 1-2 χρόνια, με επιστροφή στην απλή τακτική παρακολούθηση. Σε κάθε περίπτωση προτείνεται και η εφαρμογή Ειδικών Ασκήσεων για την Σκολίωση (PSSE) από Εξειδικευμένο Φυσικοθεραπευτή.
Όταν το παιδί εισέλθει στην φάση της μέγιστης ανάπτυξης του (growth spurt) το πιθανότερο είναι πως θα χρειαστεί πάλι κηδεμόνας για να διατηρήσει το αποτέλεσμα της προηγούμενης διόρθωσης. Η τακτική της ελάττωσης του ωραρίου εφαρμογής του κηδεμόνα ή η προσωρινή απαλλαγή από τον κηδεμόνα είναι ιδιαιτέρως σημαντική για το παιδί, ώστε να μην «κουραστεί» από την θεραπεία και να είναι έτοιμο να βάλει τον κηδεμόνα την κατάλληλη στιγμή κατά την μέγιστη ανάπτυξη του. Παλαιότερα στον ιατρικό κόσμο επικρατούσε η άποψη πως ο κηδεμόνας εφαρμόζεται με μόνο αποκλειστικό σκοπό να περιορίσει την εξέλιξη της πάθησης και όχι να την διορθώσει ή σαν ένα προκαταρκτικό στάδιο πριν το χειρουργείο. Οι πιο πρόσφατες έρευνες όμως επιβεβαιώνουν τα ευεργετικά αποτελέσματα του σωστού κηδεμόνα, με σημαντική διόρθωση της σκολίωσης και αποφυγή μιας χειρουργικής επέμβασης.
Η χειρουργική επέμβαση συνίσταται μόνο σε περιπτώσεις που η γωνία της σκολίωσης ξεπερνά τις 50ο κατά την πρώτη διάγνωση ή όταν το κύρτωμα εξακολουθεί να μεγαλώνει σημαντικά παρά την συντηρητική θεραπεία. Οι χειρουργικές επιλογές είναι παρόμοιες με της νηπιακής σκολίωσης και διαχωρίζονται σε τεχνικές σπονδυλοδεσίας (spinal fusion) ή τεχνικές που δεν «δένουν» την σπονδυλική στήλη (non-fusion procedures). Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν η προσθιοπίσθια προσπέλαση που εφαρμόζεται σε νεότερους ασθενείς με σκοπό την αποφυγή δημιουργίας του Crankshaft Phenomenon σαν μετεγχειρητική επιπλοκή, η οπίσθια προσπέλαση που εφαρμόζεται σε ασθενείς κοντά στην οστική ωρίμανση και προτιμάται σε θωρακικές σκολιώσεις, καθώς και η πρόσθια προσπέλαση που προτιμάται σε θωρακοοσφυϊκές ή οσφυϊκές σκολιώσεις. Στην κατηγoρία των non-fusion τεχνικών ανήκουν οι αναπτυσσόμενες ράβδοι (growing rods), που εφαρμόζονται σε παιδιά με σημαντικό υπόλοιπο ανάπτυξης και επιτρέπουν την φυσιολογική ανάπτυξη της σπονδυλικής στήλης. Οι ράβδοι με την παραδοσιακή τεχνική επιμηκύνονται ανά τακτά διαστήματα με μικροεπέμβαση, μέχρι να ολοκληρωθεί η ανάπτυξη του παιδιού και να γίνει σπονδυλοδεσία. Όμως αυτή η διαδικασία είναι πολύ δύσκολη και έτσι πλέον προτιμούνται οι νεότερες τεχνικές που δεν απαιτούν επαναληπτικά χειρουργεία, όπως τα αυτοεκπτυσσόμενα ή μαγνητικά εκπτυσσόμενα συστήματα, όπως το Shilla, το MAGEC και το VEPTR.
Ο ρόλος του εξειδικευμένου Φυσικοθεραπευτή στην αντιμετώπιση της σκολίωσης, είναι πάρα πολύ σημαντικός και στην παρακολούθηση της θεραπείας, έτσι ώστε να μειώνεται σημαντικά η ανάγκη έκθεσης στην ακτινοβολία με τακτικές ακτινογραφίες, αλλά και να υπάρχει επίγνωση της κατάστασης ανά τακτά διαστήματα. Φανταστείτε ένα παιδί 6-7 ετών πόσες φορές θα χρειαστεί να κάνει ακτινογραφία μέχρι το τέλος της ανάπτυξης του, αν δεν υπάρχει κάποιος εξειδικευμένος Φυσικοθεραπευτής να κάνει όλες τις απαραίτητες μετρήσεις για την έγκυρη παρακολούθηση της θεραπείας.
Ενημερωθείτε εδώ για την παρακολούθηση της θεραπείας σας στην Schroth Scoliosis & Spine Clinic
Οι ειδικές ασκήσεις για την σκολίωση (PSSE) προαπαιτούν ενεργή συμμετοχή του παιδιού και πλήρη κατανόηση του κυρτώματος του για να εκτελεστούν σωστά. Συνήθως ξεκινάνε να εφαρμόζονται από το 8ο έτος και μετά, όμως αυτό εξαρτάται και από την συνεργασία του παιδιού με τον θεραπευτή. Αν αυτή είναι σε καλό επίπεδο, οι ειδικές ασκήσεις ξεκινάνε σε μικρότερη ηλικία, έστω και σχετικά τροποποιημένες για να μπορούν να εκτελούνται πιο εύκολα και ευχάριστα από το παιδί. Όσο το παιδί μεγαλώνει, οι ασκήσεις γίνονται πιο δυναμικές και το πρόγραμμα συνεχίζεται όπως στα παιδιά με εφηβική ιδιοπαθή σκολίωση. Ο ρόλος των ειδικών ασκήσεων για την σκολίωση είναι πολύ σημαντικός στην έκβαση του τελικού θεραπευτικού αποτελέσματος μετά το πέρας της οστικής ανάπτυξης του παιδιού.
Είναι πολύ σημαντικό να γίνει σωστή αξιολόγηση της κατάστασης του παιδιού και αντικειμενική ενημέρωση της οικογένειας, σχετικά με την πρόγνωση της σκολίωσης, ώστε να εφαρμοστεί η κατάλληλη αντιμετώπιση. Δυστυχώς, υπάρχουν πολλές περιπτώσεις που ενώ δεν υπάρχει πραγματική ένδειξη εφαρμογής κηδεμόνα, ο Ορθοπεδικός προτείνει την μακρόχρονη εφαρμογή του, η οποία δημιουργεί σοβαρά ψυχοκοινωνικά και οικονομικά προβλήματα στο παιδί και την οικογένεια του. Επίσης, υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις με ξεκάθαρη ένδειξη εφαρμογής κηδεμόνα, όπου αυτός δεν εφαρμόζεται, με τραγικά τελικά αποτελέσματα. Οι γονείς συνήθως επηρεάζονται από τις ψεύτικες υποσχέσεις και προσδοκίες που δημιουργούν συνήθως φυσικοθεραπευτές χωρίς καμία εξειδίκευση, λέγοντας τους πως θα σταματήσουν την επιδείνωση της σκολίωσης, εφαρμόζοντας εντελώς ακατάλληλες τεχνικές.
Στην Schroth Scoliosis & Spine Clinic θα γίνει λεπτομερής κλινική και ακτινολογική αξιολόγηση της περίπτωσης σας, θα σας αναλυθούν διεξοδικά όλες οι θεραπευτικές επιλογές σας αιτιολογώντας την κάθε επιλογή και θα λάβετε μια αντικειμενική ενημέρωση για την πρόγνωση της σκολίωσης σας. Θα σας προταθεί η κατάλληλη αντιμετώπιση με βάση τα αντικειμενικά κριτήρια αξιολόγησης, όπως αυτά ορίζονται από τις διεθνείς επιστημονικές κοινότητες Scoliosis Research Society (SRS) και Society on Scoliosis Orthopedic and Rehabilitation Treatment (SOSORT). Στην περίπτωση που σας προταθεί η εφαρμογή κηδεμόνα, θα γίνει επεξήγηση των επιλογών σας σχετικά με τον τύπο του κηδεμόνα και θα προσδιοριστεί το ωράριο εφαρμογής του. Είτε στην περίπτωση εφαρμογής μόνο Ειδικών Ασκήσεων για την Σκολίωση (PSSE) , είτε στην περίπτωση εφαρμογής κηδεμόνα και ασκήσεων, θα υπάρχει έγκυρη παρακολούθηση της προόδου της θεραπείας σας, ώστε να γνωρίζετε την θετική ή αρνητική πορεία της.
Δείτε εδώ τα αποτελέσματα της θεραπείας της σκολίωσης στην Schroth Scoliosis & Spine Clinic
Προτεινόμενα σχετικά άρθρα:
Βιβλιογραφία:
- Negrini et al, 2011 SOSORT guidelines: Orthopaedic and Rehabilitation treatment of idiopathic scoliosis during growth. Scoliosis 2012, 7:3 doi:10.1186/1748-7161-7-3
- Weinstein SL, Adolescent Idiopathic Scoliosis: prevalence, natural history, treatment indications. Iowa:University of Iowa Printing Service;1985
- www.srs.org
- www.schrothmethod.com
- https://www.schroth-barcelonainstitute.com/