Ως σπονδυλόλυση ορίζεται το έλλειμμα (διαχωρισμός) στον ισθμό του σπονδυλικού τόξου (pars interarticularis) που ενώνει τις άνω και κάτω οπίσθιες αρθρικές του επιφάνειες (facet joints). Στις περισσότερες περιπτώσεις αποτελεί κάταγμα κοπώσεως (stress fracture) λόγω υπερβολικής παρατεταμένης έκτασης της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης.Έρευνες όμως έχουν δείξει πως υπάρχει κάποιος συσχετισμός και με την κληρονομικότητα ή την φυλή (Alaskans και Indians), όπου παρατηρείται λέπτυνση του ισθμού του τόξου που προδιαθέτει για σπονδυλόλυση. Η σπονδυλόλυση κατά 95% εμφανίζεται στον Ο5 σπόνδυλο, ενώ πολύ πιο σπάνια στον Ο4 ή αλλού.
Εμφανίζεται περίπου στο 3%-7% του πληθυσμού, με μεγαλύτερη συχνότητα σε νεαρά άτομα 10-15 ετών που συμμετέχουν σε ανταγωνιστικά αθλήματα, που απαιτούν συχνές υπερεκτάσεις της σπονδυλικής στήλης σε συνδυασμό με στροφές. Παθοφυσιολογικά λοιπόν, οι συνεχείς μικροτραυματισμοί της οσφυϊκής μοίρας από υπέρχρηση μπορούν να οδηγήσουν στην λύση του ισθμού του σπονδυλικού τόξου, άρα στην σπονδυλόλυση Στα αθλήματα με υψηλά ποσοστά εμφάνισης σπονδυλόλυσης συγκαταλέγονται οι καταδύσεις, η ρυθμική και ενόργανη γυμναστική, το ποδόσφαιρο, το μπάσκετ, το τένις, το ράγκμπι, η πάλη και ο στίβος.
Η σπονδυλόλυση αποτελεί κύριο αίτιο πόνου στην μέση σε εφήβους αθλητές, για αυτό τον λόγο πρέπει να διερευνάται όταν δεν υπάρχει άλλη προφανής αιτία πόνου. Η διάγνωση της συχνά διαφεύγει και αντιμετωπίζεται σαν ένας απλός τραυματισμός στην οσφυϊκή μοίρα. Η σπονδυλόλυση αναδεικνύεται καλύτερα στις λοξές ακτινογραφίες, αλλά ακόμα και από τις προσθιοπίσθιες ή πλάγιες ακτινογραφίες μπορεί να υπάρξουν υποψίες για σπονδυλόλυση. Επιπρόσθετες διαγνωστικές μέθοδοι είναι η μαγνητική τομογραφία (MRI) και το σπινθηρογράφημα οστών με Tc-99. Ο κλινικός έλεγχος δεν βοηθάει στην διάγνωση, όμως το ιστορικό του τραυματισμού και το άθλημα του ατόμου συνεκτιμώνται διαγνωστικά. Τα συμπτώματα της σπονδυλόλυσης είναι έντονος πόνος στην μέση, δυσκαμψία και συχνά υπάρχει απώλεια ελαστικότητας (σύγκαμψη) στους οπισθίους μηριαίους μύες.
Αρκετά συχνά η σπονδυλόλυση λανθασμένα συγχέεται με την σπονδυλολίσθηση, η οποία είναι η πρόσθια μετατόπιση (ολίσθηση) ενός σπονδύλου πάνω στον άλλο. Αυτό συμβαίνει γιατί αν η σπονδυλόλυση δεν αντιμετωπιστεί σωστά το πιθανότερο είναι να οδηγήσει σε σπονδυλολίσθηση. Εξάλλου η σπονδυλολίσθηση συνήθως εμφανίζεται μεταξύ Ο5 και Ι1 σπονδύλου. Όμως αυτό δεν προδικάζει πως κάθε σπονδυλόλυση θα οδηγήσει σε σπονδυλολίσθηση τελικά.
Θεραπεία
Η αρχική θεραπεία της σπονδυλόλυσης είναι πάντα συντηρητική. Οι στόχοι της συντηρητικής θεραπείας είναι η σταθεροποίηση του ισθμικού κατάγματος για να επιτραπεί η πόρωση του, η ανακούφιση από τους πόνους και η πλήρης επιστροφή του αθλητή στις δραστηριότητες του. Οπωσδήποτε πρέπει να συστηθεί ελάττωση ή κατάργηση των αθλητικών δραστηριοτήτων για το πρώτο χρονικό διάστημα. Συχνά προτείνεται η χρήση αντιλορδωτικού κηδεμόνα στο παιδί για καλύτερη σταθεροποίηση του κατάγματος. Ο κηδεμόνας συνιστάται να χρησιμοποιείται μέχρι για 6 μήνες, ώστε να επουλωθεί το κάταγμα, τις ώρες που το παιδί δεν είναι ξαπλωμένο. Τις πρώτες μόνο ημέρες μπορεί να συστηθεί και φαρμακευτική αγωγή με αντιφλεγμονώδη και αναλγητικά.
Απαραίτητο στοιχείο της συντηρητικής θεραπείας είναι η εφαρμογή ενός ειδικού προγράμματος ασκήσεων, για την βελτίωση της σταθεροποίησης της περιοχής και τον έλεγχο του πόνου. Στο πρόγραμμα θα πρέπει να περιλαμβάνονται ασκήσεις ενδυνάμωσης των στηρικτικών και εν τω βάθει μυών του κορμού, όπως ο εγκάρσιος κοιλιακός και ο πολυσχιδής και οι μύες του πυελικού εδάφους. Για το πρώτο διάστημα οι εκτάσεις της οσφυϊκής μοίρας θα πρέπει να αποφεύγονται. Οι διατάσεις των εκτεινόντων μυών του κορμού και οι καμπτικές ασκήσεις βοηθούν στην ανακούφιση από τον πόνο, ενώ χρειάζονται και διατάσεις των οπισθίων μηριαίων μυών που συχνά βραχύνονται. Τέλος, θα πρέπει να γίνει και λειτουργική αποκατάσταση του αθλητή με βάση το άθλημα του προτού επιστρέψει σε πλήρεις δραστηριότητες.
Το πρόγραμμα των ασκήσεων για την θεραπεία της σπονδυλόλυσης θα πρέπει να αναλαμβάνουν φυσικοθεραπευτές εξειδικευμένοι στις παθήσεις της σπονδυλικής στήλης και στις αθλητικές κακώσεις. Το σύνολο της θεραπείας διαρκεί περίπου 6 μήνες. Βέβαια, ο τακτικός επανέλεγχος στο μέλλον συνίσταται. Η χειρουργική επέμβαση προτείνεται πάρα πολύ σπάνια και ενδείκνυται μόνο σε περιπτώσεις που η αρχική σπονδυλόλυση οδήγησε σε σπονδυλολίσθηση άνω του 50% και η σωστή συντηρητική θεραπεία δεν αντιμετώπισε τον πόνο.
Στην Schroth Scoliosis & Spine Clinic θα εξεταστείτε από τον Νίκο Καραβίδα, εξειδικευμένο φυσικοθεραπευτή στην αντιμετώπιση των παθήσεων της σπονδυλικής στήλης. Αφού γίνει η κατάλληλη κλινική και ακτινολογική αξιολόγηση θα σας προταθεί το πρόγραμμα θεραπείας που απαιτείται για την κατάσταση σας και θα σχεδιαστεί ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα ασκήσεων. Στην περίπτωση που απαιτείται εφαρμογή κηδεμόνα θα σας προταθεί η καταλληλότερη επιλογή για την περίπτωση σας. Στην Schroth Scoliosis & Spine Clinic έχουν αντιμετωπιστεί με επιτυχία πολλά περιστατικά με σπονδυλόλυση και οι νεαροί αθλητές έχουν επιστρέψει με επιτυχία στα αγωνίσματα τους.
Βιβλιογραφία:
- Garet M et al, Nonoperative treatment in lumbar spondylolysis and spondylolisthesis: a systematic review. Sports Health. 2013 May;5(3):225-32
- Alqarni AM et al, Clinical tests to diagnose lumbar spondylolysis and spondylolisthesis: A systematic review. Phys Ther Sport. 2015 Jan 8
- McNeely ML et al, A systematic review of physiotherapy for spondylolysis and spondylolisthesis. Manual Therapy 2003 May; 8(2): 80-91.
- O’Sullivan PB et al, Evaluation of Specific Stabilizing Exercise in the Treatment of Chronic Low Back Pain With Radiologic Diagnosis of Spondylolysis or Spondylolisthesis. Spine 1997, Vol 22 (24), p 2959-2967.
- American Academy of Orthopaedic Surgeons (AAOS). Spondylolysis and Spondylolisthesis. https://orthoinfo.aaos.org/topic.cfm?topic=a00053
- Scoliosis Research Society (SRS). Spondylolysis and Spondylolisthesis. https://www.srs.org/professionals/conditions_and_treatment/spondylolysis_and_spondylolisthesis/
- Gunzburg R, Szpalski M, Spondylolysis, Spondylolisthesis and Degenerative Spondylolisthesis, 2006