Το σύστημα Apifix ανακαλύφθηκε πρόσφατα από Ισραηλινούς επιστήμονες και αποτελεί μια εναλλακτική επιλογή για την θεραπεία της σκολίωσης. Είναι μια μικροεπεμβατική τεχνική, κατά την οποία ο εμφυτευτικός μηχανισμός Apifix τοποθετείται στην κορυφή της σκολίωσης με την βοήθεια 2 μόνο διαυχενικών βιδών. Η σπονδυλική στήλη σταθεροποιείται αρχικά σε μια διορθωμένη θέση και στην συνέχεια με την εφαρμογή Ειδικών Ασκήσεων για την Σκολίωση επιτυγχάνεται η σταδιακή ενεργοποίηση του εμφυτεύματος και κατ’ επέκταση η περαιτέρω διόρθωση της σκολίωσης.
Η χειρουργική επέμβαση με το σύστημα Apifix πάντα πρέπει να συνοδεύεται από ένα ειδικό πρόγραμμα ασκήσεων με την μέθοδο Schroth και η εφαρμογή και παρακολούθηση της θεραπείας να γίνεται πάντα από Εξειδικευμένο Φυσικοθεραπευτή στην αντιμετώπιση της Σκολίωσης. Πολύ σημαντικό είναι να τηρούνται οι ενδείξεις θεραπείας του ApiFix, οι οποίες δυστυχώς συχνά καταστρατηγούνται. H Schroth Scoliosis & Spine Clinic και ο Νίκος Καραβίδας αποτελούν επίσημους συνεργάτες της Ισραηλινής εταιρίας ApiFix Ltd. Μάλιστα ο Νίκος Καραβίδας είναι υπεύθυνος για τον σχεδιασμό του κατάλληλου προγράμματος Ειδικών Ασκήσεων για την Σκολίωση (PSSE), αναλαμβάνοντας περιπτώσεις ασθενών αλλά και εκπαίδευση Φυσικοθεραπευτών εκτός Ελλάδας.
Κάτι που είναι πολύ σημαντικό να τονιστεί είναι πως το ApiFix δεν ταιριάζει σε όλους τους τύπους σκολίωσης. Είναι πάρα πολύ σημαντικό να γίνει η κατάλληλη επιλογή των ασθενών, με βάση τις ενδείξεις εφαρμογής του ApiFix.
Οι επίσημες ενδείξεις θεραπείας με το ApiFix είναι:
- Γωνία Cobb 40- 60 μοίρες (πιο ασφαλές μέχρι 55 μοίρες, κάτω από τις 40 μοίρες δεν υπάρχει χειρουργική ένδειξη σύμφωνα με την Scoliosis Research Society)
- Lenke type 1 και 5. Στις κατηγορίες αυτές ανήκουν ασθενείς με μία κύρια καμπύλη, θωρακική η θωρακοοσφυϊκή. Το ApiFix δεν συνιστάται σε διπλές σκολιώσεις, ενώ και η τοποθέτηση του σε οσφυϊκές σκολιώσεις δεν φαίνεται να αποτελεί την ιδανικότερη ένδειξη, καθώς η τοποθέτηση του μειώνει την οσφυϊκή λόρδωση.
- Ευκαμψία σπονδυλικής στήλης, η οποία μετράται με ακτινογραφίες σε πλάγια κάμψη (side-bending x-rays). Η μειωμένη ελαστικότητα της σ.σ. περιορίζει σημαντικά την διορθωτική ικανότητα του μηχανισμού.
- Μικρή στροφή των σπονδύλων. Δεν προτείνεται να τοποθετείται σε άτομα με μεγάλο ύβο και ακτινολογική στροφή.
Οι εφευρέτες του Apifix το έχουν ονομάσει “εσωτερικό κηδεμόνα” (internal brace). Ουσιαστικά προσπαθεί να αποτελέσει μία ενδιάμεση επιλογή μεταξύ κηδεμόνα και σπονδυλοδεσίας, για κάποιες σκολιώσεις μεταξύ 40-60 μοιρών. Στα πλεονεκτήματα του συγκριτικά με την σπονδυλοδεσία συγκαταλέγονται ο μειωμένος χρόνος του χειρουργείου, η μικρότερη χειρουργική τομή, η ελευθερία κίνησης της σπονδυλικής στήλης και ο λιγότερος χρόνος νοσηλείας. Συγκριτικά με τον κηδεμόνα, το παιδί αποφεύγει την ψυχική και σωματική καταπόνηση από την μακρά θεραπεία με έναν κηδεμόνα.
Στα μειονεκτήματα του Apifix είναι το γεγονός πως αποτελεί ένα σύστημα που δρα κυρίως σε ένα μόνο επίπεδο κίνησης, οπότε δεν διορθώνει καθόλου την στροφή της σπονδυλικής στήλης. Για αυτό τον λόγο σε σκολιώσεις με μεγάλη στροφή των σπονδύλων δεν θα πρέπει να τους προτείνεται το σύστημα ApiFix. Το μειονέκτημα της διόρθωσης της στροφής των σπονδύλων από τον μηχανισμό του ApiFix μπορεί σε κάποιο βαθμό να ισοσκελιστεί μόνο από την μετέπειτα εφαρμογή της μεθόδου Schroth που αντιμετωπίζει τρισδιάστατα την σκολίωση και βελτιώνει σημαντικά την κλινική εικόνα του ατόμου και όχι από γενικότερη άσκηση ή κλασσική φυσικοθεραπεία. Αυτός είναι ένας από τους πολλούς λόγους που οι Ειδικές Ασκήσεις για την Σκολίωση (PSSE) με την μέθοδο Schroth πρέπει πάντα να εφαρμόζονται με το ApiFix. Τα άτομα που δεν εφαρμόζουν Ειδικές Ασκήσεις με την μέθοδο Schroth μετά την επέμβαση δεν μπορούν να προσδοκούν σε βελτίωση της στροφής της σκολίωσης τους.
Το ApiFix είναι μια καινούρια χειρουργική αντιμετώπιση της σκολίωσης και ακόμα δεν υπάρχουν μακροπρόθεσμα αποτελέσματα για να μπορεί να κριθεί η αποτελεσματικότητα του και η αντοχή των υλικών σε ένα βάθος χρόνου. Υπάρχουν σκέψεις το σύστημα να αφαιρείται μετά από κάποια χρόνια (όπως αφαιρείται ο κηδεμόνας στην συντηρητική αντιμετώπιση της σκολίωσης), όμως ακόμα δεν υπάρχουν πολλά δεδομένα μετά την αφαίρεση του, καθώς για την ώρα δεν έχει γίνει προσχεδιασμένη αφαίρεση, παρά μόνο σε λίγες περιπτώσεις μετά από επιπλοκές. Σε κάθε περίπτωση πάντως η αφαίρεση του μηχανισμού συνεπάγεται μια ακόμα χειρουργική επέμβαση.
Η χειρουργική επέμβαση με το σύστημα Apifix πάντα πρέπει να συνοδεύεται από ένα ειδικό πρόγραμμα ασκήσεων με την μέθοδο Schroth. Το επίσημο πρωτόκολλο θεραπείας του συστήματος ApiFix, στην δημιουργία του οποίου συμμετέχει ενεργά ο Νίκος Καραβίδας ως αναγνωρισμένος συνεργάτης της Ισραηλινής εταιρίας, αναφέρει ότι οι ασκήσεις θα πρέπει να ξεκινούν μερικές εβδομάδες πριν την επέμβαση και να συνεχίζονται μετεγχειρητικά περίπου 2 εβδομάδες μετά την τοποθέτηση του Apifix και για τουλάχιστον 6 μήνες, αναλόγως την περίπτωση (βαθμός βελτίωσης, στάδιο ανάπτυξης κτλ) μπορεί να χρειαστεί και περισσότερο.
Τα αποτελέσματα των παιδιών με σκολίωση που εφάρμοσαν την μέθοδο Schroth πριν και μετά την χειρουργική αντιμετώπιση με το σύστημα ApiFix είναι συντριπτικά καλύτερα από αυτά που δεν την εφάρμοσαν.
Οι λόγοι που πάντα πρέπει να εφαρμόζονται οι ασκήσεις της μεθόδου Schroth με την χειρουργική αντιμετώπιση της σκολίωσης με το ApiFix είναι:
Προεγχειρητικά
- Περιορισμός επιδείνωσης του κυρτώματος προεγχειρητικά, μέχρι τον προγραμματισμό του χειρουργείου
- Βελτίωση της γωνίας της σκολίωσης, ακόμα και πριν την επέμβαση
- Βελτίωση της στροφής του κορμού και της ελαστικότητας της σπονδυλικής στήλης, ώστε το χειρουργείο να γίνει υπό καλύτερες προϋποθέσεις,
Μετεγχειρητικά
- Περαιτέρω άνοιγμα του μηχανισμού και βελτίωση της γωνίας Cobb
- Βελτίωση της στροφής του κορμού
- Βελτίωση της συμμετρίας του σώματος (θέση ώμων, λεκάνης κτλ) και του αισθητικού αποτελέσματος
- Βελτίωση των ενοχλήσεων που αρκετά συχνά υπάρχουν το πρώτο μετεγχειρητικό χρονικό διάστημα
- Εκμάθηση διατήρησης μιας διορθωμένης στάσης κατά τις καθημερινές δραστηριότητες του ασθενούς
- Σταθεροποίηση ή ακόμα και βελτίωση των δευτερευόντων κυρτωμάτων της σπονδυλικής στήλης
- Διόρθωση της υποκύφωσης (flatback) που συνήθως συνυπάρχει με την σκολίωση
- Βελτίωση της ζωτικής χωρητικότητας (VC) και της συνολικότερης αναπνευστικής λειτουργίας
- Βελτίωση της έκπτυξης του θώρακα κατά την αναπνοή
- Βελτίωση της κινητικότητας της σπονδυλικής στήλης, του νευρομυϊκού ελέγχου και μυϊκή ενδυνάμωση σε θέση διόρθωσης
- Ο Εξειδικευμένος Φυσικοθεραπευτής, με τα εργαλεία αξιολόγησης που χρησιμοποιεί, είναι σε θέση να παρακολουθεί τακτικά το παιδί και να γνωρίζει ανά πάσα ώρα και στιγμή την θετική ή αρνητική έκβαση της θεραπείας, έτσι ώστε να περιορίζει την ανάγκη συνεχούς έκθεσης στην ακτινοβολία με ακτινογραφίες
Τα παραπάνω οφέλη από τις ασκήσεις Schroth δεν μπορούν να γίνουν με ένα γενικότερο πρόγραμμα γυμναστικής ή καθόλου άσκηση ή χωρίς την παρακολούθηση Εξειδικευμένου Φυσικοθεραπευτή.
Διαβάστε εδώ την ιστορία της Μαρίας, με την εντυπωσιακή κλινική βελτίωση με τις ασκήσεις της μεθόδου Schroth, πριν ακόμα την επέμβαση με το σύστημα ApiFix (Περιστατικό 4)
Διαβάστε εδώ την ιστορία της Μαίρης, με την σημαντική κλινική και ακτινολογική βελτίωση με τις ασκήσεις της μεθόδου Schroth, πριν ακόμα την επέμβαση με το σύστημα ApiFix (Περιστατικό 5).
Ο Νίκος Καραβίδας παρουσίασε στο Ετήσιο Συνέδριο της Society on Scoliosis Orthopaedic and rehabilitation Treatment (SOSORT), στο Banff του Καναδά τον Μάιο του 2016, την έρευνα του με τα πρώτα αποτελέσματα από την εφαρμογή του συστήματος ApiFix στην Ελλάδα, σε συνδυασμό με τις ασκήσεις της μεθόδου Schroth, όπως ορίζει το επίσημο πρωτόκολλο θεραπείας με το ApiFix.
Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν πως ο μέσος όρος διόρθωσης της γωνίας Cobb, μετά την εφαρμογή του συστήματος ApiFix και των ασκήσεων με την μέθοδο Schroth, ήταν 40,1%. Η βοήθεια των ασκήσεων της μεθόδου Schroth φαίνεται να είναι καθοριστικής σημασίας, καθώς η ανάλυση πριν και μετά τις ασκήσεις, έδειξε βελτίωση περίπου 4,6 μοίρες ακόμα. Επίσης, οι ασκήσεις με την μέθοδο Schroth βελτίωσαν σημαντικά και την γωνία της στροφής της σκολίωσης (ATR) κατά 2,6 μοίρες, καθώς και τον πόνο και την εμφάνιση του ασθενούς, σύμφωνα με τα ειδικά ερωτηματολόγια που χρησιμοποιήθηκαν για τους σκοπούς της έρευνας. Οι ασθενείς με την μέθοδο Schroth έχουν μια εφ’όρου ζωής εκπαίδευση για την διατήρηση μιας διορθωμένης στάσης κατά τις καθημερινές τους δραστηριότητες, η οποία εξασφαλίζει την μακροπρόθεσμη σταθεροποίηση του θεραπευτικού αποτελέσματος.
Τα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας αποκτούν ακόμα μεγαλύτερη σημασία αν αναλογιστούμε πως κάποια από τα περιστατικά που συμπεριλήφθησαν στην έρευνα δεν είχαν καλή ένδειξη για την εφαρμογή του ApiFix, κάτι που σίγουρα δυσκόλεψε ακόμα περισσότερο το έργο των ασκήσεων με την μέθοδο Schroth στην περαιτέρω βελτίωση μετά την επέμβαση. Τα αποτελέσματα της έρευνας φανέρωσαν πως τα παιδιά που εφαρμόζουν ασκήσεις της μεθόδου Schroth μαζί με το ApiFix, έχουν σημαντικά καλύτερα αποτελέσματα από τα παιδιά που είτε δεν έκαναν καθόλου ασκήσεις, είτε έκαναν μόνο ένα γενικό πρόγραμμα άσκησης χωρίς την καθοδήγηση ενός Εξειδικευμένου Φυσικοθεραπευτή.
Η επίσημη σύσταση των Ισραηλινών εφευρετών του συστήματος ApiFix, Uri Arnin (ApiFix CEO) και Prof. Yizhar Floman, είναι πάντα η εφαρμογή του συστήματος να συνοδεύεται από Ειδικές Ασκήσεις για την Σκολίωση με την μέθοδο Schroth (οι οποίες θα πρέπει οπωσδήποτε να ξεκινούν προεγχειρητικά και να συνεχίζονται 2 περίπου εβδομάδες μετά την επέμβαση), ενώ την παρακολούθηση της θεραπείας πρέπει να αναλαμβάνει μόνο εξειδικευμένος και πιστοποιημένος στην μέθοδο Schroth Φυσικοθεραπευτής.
Δυστυχώς, στην Ελλάδα υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις ασθενών που χειρουργήθηκαν με το σύστημα ApiFix χωρίς να έχουν κατάλληλη ένδειξη. Το σύστημα έχει εφαρμοστεί σε πολλές σκολιώσεις κάτω των 40 μοιρών, ενώ οι κατευθυντήριες οδηγίες της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας Scoliosis Research Society (SRS) τονίζουν ξεκάθαρα πως δεν υπάρχει γενικά ένδειξη για χειρουργική αντιμετώπιση της σκολίωσης κάτω από τις 40 μοίρες. Κάποιες περιπτώσεις είχαν διπλή σκολίωση, που επίσης είναι εκτός ενδείξεων του συστήματος ApiFix, σύμφωνα με τους εφευρέτες του συστήματος. Όπως αναφέρθηκε και η τοποθέτηση του μηχανισμού σε οσφυϊκές σκολιώσεις, φαίνεται να μειώνει σημαντικά την λόρδωση, οπότε δεν είναι η καταλληλότερη ένδειξη.
Πολλές φορές η ενημέρωση που λαμβάνει ο ασθενής και το οικογενειακό του περιβάλλον δεν είναι η κατάλληλη, ούτε όσον αφορά τις ενδείξεις εφαρμογής του ApiFix, ούτε σχετικά με την πιθανότητα αποτυχίας ή επιπλοκών. Επίσης, η επέμβαση με το ApiFix στην Ελλάδα προτείνεται πολύ “εύκολα” σαν εναλλακτική επιλογή αντί του κηδεμόνα, ενώ δεν θα έπρεπε, καθώς οι ενδείξεις εφαρμογής του είναι πολύ περιορισμένες και για συγκεκριμένους τύπους σκολίωσης. Τα παιδιά και οι γονείς στην ιδέα αποφυγής του κηδεμόνα, “παρασύρονται” κάποιες φορές σε χειρουργική επέμβαση χωρίς κατάλληλη ένδειξη. Δυστυχώς, το φαινόμενο αυτό έχει συμβεί ακόμα και σε παιδιά στο τέλος της ανάπτυξης, που δεν είχαν καν ένδειξη εφαρμογής κηδεμόνα. Συχνά επίσης σε σκολιώσεις που ξεπερνούν τις 40 μοίρες, παρουσιάζεται σαν μονόδρομος η επιλογή ApiFix ή σπονδυλοδεσία, όμως φυσικά υπάρχει και η επιλογή της συντηρητικής αντιμετώπισης χωρίς χειρουργείο.
Επίσης, υπάρχουν πολλά περιστατικά που, παρά την σύσταση της Ισραηλινής εταιρίας ApiFix, δεν παραπέμπονται σε Εξειδικευμένο Φυσικοθεραπευτή και απλώς εκτελούν τις ασκήσεις που παίρνουν σε ένα φυλλάδιο ή DVD ή ακόμα και να μην εφαρμόζουν καν ασκήσεις μετά την επέμβαση, ενώ κάτι παρόμοιο συνέβη και σε 2 περιπτώσεις στην Κύπρο. Τα αποτελέσματα σε αυτές τις περιπτώσεις αναμένεται να είναι συγκριτικά φτωχότερα από τα παιδιά που εφαρμόζουν ασκήσεις με την μέθοδο Schroth.
Δείτε στην παρακάτω φωτογραφία την σημαντική διόρθωση της γωνίας της σκολίωσης, αλλά και το άνοιγμα του μηχανισμού, μετά από μόλις 2 μήνες εφαρμογής των ασκήσεων της μεθόδου Schroth, μετά από χειρουργείο με το σύστημα ApiFix. Η γωνία της σκολίωσης διορθώθηκε από τις 36 στις 28 μοίρες, μέσα σε 2 μήνες.
Πρέπει επίσης το παιδί και οι γονείς του να έχουν πλήρη επίγνωση των πιθανών επιπλοκών μιας χειρουργικής επέμβασης με το σύστημα ApiFix, πριν λάβουν την απόφαση τους. Όπως με κάθε χειρουργική επέμβαση έτσι και με το σύστημα ApiFix έχουν ήδη υπάρξει κάποιες χειρουργικές επιπλοκές σε ένα σημαντικό ποσοστό επεμβάσεων που έγιναν στην χώρα μας.
Συνοψίζοντας, το ApiFix πιθανόν να αποτελεί μια καλή εναλλακτική επιλογή αντιμετώπισης της σκολίωσης, αλλά οι ενδείξεις εφαρμογής του είναι συγκεκριμένες και θα πρέπει να τηρούνται. Το ApiFix πάντα πρέπει να συνοδεύεται από Ειδικές Ασκήσεις για την Σκολίωση (PSSE) με την μέθοδο Schroth και πριν και μετά την επέμβαση. Το πρόγραμμα διδάσκεται μόνο από Εξειδικευμένο Φυσικοθεραπευτή στην μέθοδο Schroth.
H Schroth Scoliosis & Spine Clinic είναι επίσημος συνεργάτης της Ισραηλινής εταιρίας ApiFix Ltd. Οι υποψήφιοι για την επέμβαση μπορούν να προσέλθουν για προεγχειρητική αξιολόγηση, όπου θα τους αναλυθεί αντικειμενικά η καταλληλότητα ή όχι της περίπτωσης τους για την επέμβαση. Έχουν επίσης την δυνατότητα να τους παρουσιαστούν δεκάδες περιστατικά που έχουν αντιμετωπιστεί με το σύστημα ApiFix, τόσο από την Ελλάδα όσο και απο το εξωτερικό. Αφού λάβουν μια λεπτομερή και αντικειμενική ενημέρωση για τα υπέρ και τα κατά των θεραπευτικών τους επιλογών θα μπορούν να αποφασίσουν με τα δικά τους κριτήρια.
Όσα περιστατικά κριθούν κατάλληλα, ξεκινούν το Ειδικό πρόγραμμα ασκήσεων με την μέθοδο Schroth, πριν την επέμβαση και συνεχίζουν μετεγχειρητικά. Το πρόγραμμα είναι εξατομικευμένο και σχεδιασμένο με βάση τον τύπο της σκολίωσης. Στην Schroth Scoliosis & Spine Clinic εξασφαλίζεται και η κατάλληλη παρακολούθηση μετά την επέμβαση, ενώ γίνεται τακτική αξιολόγηση του θεραπευτικού αποτελέσματος, ακόμα και χωρίς την χρήση ακτινογραφίας.
Δείτε ολόκληρη την παρουσίαση του Νίκου Καραβίδα στο Συνέδριο των SOSORT-IRSSD 2016
Βιβλιογραφία:
- Apifix website, www.apifix.com
- Floman Y et al, Surgical management of moderate adolescent idiopathic scoliosis with ApiFix: A short peri-apical fixation followed by post-operative curve reduction with exercises. Scoliosis 2015, 10 :(4)
- Holewijn RM et al, Is motion-preserving scoliosis correction possible? A biomechanical analysis of the novel ApiFix system. Annual Meeting of the Nordic Spinal Deformities Society (NSDS) August 2015
- Lenke LG, Betz RR, Harms J, et al. Adolescent idiopathic scoliosis: a new classification to determine extent of spinal arthrodesis. J Bone Joint Surg Am. 2001;83:1169–1181.